Karen Romme
Na maanden uitstel is er toch geen afstel gekomen. Want gisteren is eindelijk het plan van Staatssecretaris Wiebes van Financiën voor vervanging van de VAR door modelovereenkomsten besproken in de Eerste Kamer. En hoewel de stemming erover pas op 2 februari is, werd nu al duidelijk dat hij een meerderheid achter zijn plan krijgt. Wel is door kritische partijen bewerkstelligd dat invoering nog een maand extra is uitgesteld. Dat betekent dat precies 15 jaar en 4 maanden na invoering de VAR deze op 1 mei aanstaande weer wordt afgeschaft. En wordt vervangen door de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties.
Het debat over de Wet DBA in de Eerste Kamer
Omdat er veel gekrakeel was over de nieuwe regeling en nog niet duidelijk was welke kant het zou opgaan, had ik me er bewust nog niet in verdiept. Om die schade in te halen heb ik gisterenmiddag en -avond het HELE debat in de Senaat via internet gevolgd. En met uitzondering van enkele lieden van kleine partijen die duidelijk niet wisten waar ze het over hadden, bleken de politici en minister behoorlijke goed ingevoerd in het onderwerp.
De voor mij meest interessante opmerkingen kwam van de heer Wiebes zelf. Zijn eerste was dat zijn ministerie van de VAR af wil, omdat het enige dat ze nu kunnen doen bij schijnzelfstandigheid is de VAR-winst uit onderneming afpakken van een zelfstandig ondernemer. Wat ook af en toe gebeurt. Daardoor biedt de VAR voor ons ondernemers slechts schijnveiligheid.
Maar de Belastingdienst heeft nu geen enkele juridische grond om werkgevers aan te pakken die mensen (ongewild) in zzp-contracten duwen. Als je tot de mensen behoort die vinden dat Nederlanders die arbeid verrichten allemaal fatsoenlijk moeten worden behandeld door hun werkgever of opdrachtgever, kun je er niet op tegen zijn dat Wiebes laakbaar gedrag van werk/opdrachtgevers graag wil kunnen aanpakken.
We hoeven alleen maar te verwijzen naar de Modelovereenkomsten!
De tweede opmerking van Wiebes in het debat is prettig vanuit het perspectief van deze ondernemer die regelmatig is gevraagd om een VAR voor het verzorgen van een presentatie van wel 45 minuten. Want waar de indruk is gewekt dat zelfstandigen straks voor elke opdracht die ze doen een modelovereenkomst zouden moeten invullen, ontkrachtte Wiebes dat.
Het enige dat ondernemers met veel verschillende klanten na 1 mei 2016 moeten gaan doen is in een offerte, opdrachtbevestiging, of gewoon in een mailtje afspreken met opdrachtgevers aan welke modelovereenkomst we ons gaan houden. Dat melden hoeft overigens alleen als een opdrachtgever dat wil, want je bent niet verplicht via een modelovereenkomst voor je klanten te gaan werken. Het kan met een zinnetje dat gewoon op de site van de fiscus in de betreffende modelovereenkomst staat.
Ik neem even mezelf als voorbeeld: helaas is de Belastingdienst zo suf geweest een modelovereenkomst te maken voor een ‘Gastdocent Masterclass’. Slimmer was geweest een modelovereenkomst ‘Gastdocent voor maximaal 2 dagdelen (per maand oid)’ te maken. Je neemt nu eenmaal niet snel iemand in loondienst voor maximaal 2 dagdelen per maand. Het idee bij deze modelovereenkomst lijkt mij mensen die af en toe een gastles verzorgen een modelovereenkomst te bieden. Maar goed, volgens Wiebes hoef ik dus niet voor elk gastcollege de hele modelovereenkomst in te vullen. Ik kan gewoon in mijn mailcontacten vooraf opnemen: “Deze overeenkomst is gelijkluidend aan de door de Belastingdienst op 25-09-2015 onder nummer 9101570786 beoordeelde overeenkomst.”
De Belastingdienst is al maanden bezig met het ontwikkelen van modelovereenkomsten voor allerlei beroepsgroepen. Je kunt even kijken in hun lijstje of jouw beroep er al bij staat.
Wat betekent het voor ondernemers met langlopende opdrachten?
Behoor je tot de meer dan de helft van de ondernemers die producten verkopen of alleen korte opdrachten voor veel verschillende opdrachtgevers doen? Dan zal deze verandering weinig gevolgen hebben voor je recht op de gunstige fiscale regels voor de inkomstenbelasting.
Behoor je echter tot de zelfstandige professionals die bijna hun gehele inkomen verdienen met zichzelf langdurig verhuren aan slechts enkele opdrachtgevers per jaar of die langdurig via bemiddelaars werken? Dan is het verstandig de ontwikkelingen te volgen. Wiebes heeft namelijk aangegeven dat de Belastingdienst strenger gaat controleren of je voldoet aan de ondernemerscriteria voor de inkomstenbelasting‘. En zij kunnen dat wel eens anders beoordelen dan een zelfstandige dat doet. Want de Belastingdienst denkt dat er nu tussen de pakweg 20.000 en 150.000 mensen zijn die onterecht gebruik maken van de fiscaal gunstige regelingen.
Er zijn veel partijen die zich daarom zorgen maken over de gevolgen voor wat ook wel de ‘klassieke zzp’ers’ worden genoemd. Er zijn inmiddels enkele modelovereenkomsten voor sectoren die het risico op naheffingen volledig bij de zelfstandige leggen. Na commotie vanuit bemiddelaars omdat de modelovereenkomsten zijn gericht op een overeenkomst tussen de opdrachtgever en zelfstandige is er een gekomen voor tussenpersonen, maar of die gaat werken is nog maar de vraag. En vooral er is twijfel of een aantal van de inmiddels gepubliceerde modelovereenkomsten civielrechtelijk wel in orde is.
Wat de gevolgen van de invoering van de Wet DBA gaan zijn voor zelfstandigen met langlopende opdrachten, kan dus nog niemand voorspellen. Wel is duidelijk dat in het transitiejaar – dat gaat duren van 1 mei 2016 tot 1 mei 2017 – nog niet streng wordt gehandhaaft. En het is duidelijk dat de mensen die 500.000 VAR aanvragen per jaar beoordeelden, hun tijd aan iets anders kunnen gaan besteden…
Wil je tot slot horen hoe de staatssecretaris zijn wet gisteren in de Eerste Kamer (met succes) verdedigde, BNR wijdde er vanochtend een best amusant item van 3.13 minuten aan.
