Karen Romme
Innovatiebeleid is bijna altijd gericht op middelgrote en grote bedrijven. Nieuw verkennend onderzoek laat zien dat innovatie zeker niet alleen daar voorkomt. Bijna een kwart van de solo-ondernemers blijkt nieuwe producten en/of diensten te introduceren en bijna de helft vernieuwingen in hun werkprocessen. Dit zijn grotendeels zelfstandigen die om andere redenen zijn gaan samenwerken. Zij zien de innovaties waar ze bij betrokken zijn vooral als leuke bijvangst.
Bekend is dat veel zelfstandigen partners zoeken in hun omgeving om grotere projecten gezamenlijk aan te pakken. En om te kunnen samenwerken met mensen met kwaliteiten en diensten die henzelf aanvullen. Of en in hoeverre netwerken van zelfstandigen kunnen bijdragen aan innovaties, is eigenlijk nog nooit onderzocht.
Omdat de belangstelling bij beleidsmakers aan de kant van de overheid, adviesorganen (SER) en belangenorganisaties groot is voor dit onderwerp, deed EIM/Panteia een verkennend onderzoek naar het onderwerp.
Belangrijkste redenen waarom zelfstandigen gaan samenwerken
De onderzoekers begonnen met de veronderstelling dat zelfstandigen capaciteitsproblemen oplossen door het vormen van netwerken met andere zelfstandigen. Nooit geweten dat zelfstandig werken automatisch betekent dat je ‘capaciteitsproblemen’ hebt, maar goed.
Bijna driekwart van de deelnemers aan het onderzoek maakt deel uit van een of meer samenwerkingsverbanden. Het oplossen van die vermeende capaciteitsproblemen bleek voor de respondenten zelden de belangrijkste reden om samen te gaan werken. De meest voorkomende redenen waren:
- opdrachten te kunnen binnenhalen,
- samen grotere opdrachten te kunnen uitvoeren,
- opdrachten te kunnen uitvoeren met meer die meer (andere) kennis vereist dan ze zelf hebben,
- meer continuïteit te kunnen waarborgen naar opdrachtgevers,
- te overleggen en brainstormen over de uitvoering van opdrachten,
- collega’s te hebben (oftewel, het is gewoon leuk).
Van de zelfstandigen noemde slechts 2 à 3% spontaan vernieuwing/innoveren als een belangrijk argument voor samenwerking.
Calimero creativiteit: De innovatieve netwerken van zzp’ers
Het onderzoek heet ‘Calimero creativiteit: De innovatie netwerken van zzp’ers’ en focust na de redenen waarom zelfstandigen gaan samenwerken, vooral op de gevolgen daarvan op het gebied van innovatie.
Van de ondervraagden noemde 72% meer kennis als opbrengst van netwerken en samenwerkingsverbanden. Daarna volgen opdrachten en betere kansen op vervolgopdrachten en de gerealiseerde innovaties stond met 37% op een prima derde plek in het opbrengstenlijstje.
De innovaties die de deelnemers realiseerden hebben meestal betrekking op producten en diensten, en soms op nieuwe verdienmodellen. Dat zo veel zelfstandigen die niet gaan samenwerken om te innoveren, het toch doen, kan mede worden verklaard doordat veel bedrijven zelfstandige deskundigen inhuren als ze innoveren met behulp van externe partijen. Dat bleek ook al uit een eerder onderzoekje van de ABN AMRO waar we al eerder over schreven.
Beide onderzoeken zijn helaas nog maar erg beperkt in de informatie die ze bieden over innovatie door de kleinste ondernemers. Wat mij betreft zijn het vooral pleidooien eens nader te kijken naar de bijdrage aan innovatie van deze vaak onzichtbare groep.
En te kijken wat de overheid kan doen om zelfstandigen meer bewust te maken van hun innovatiekracht. Je weet maar nooit wat dat aan nog meer innovatie kan opleveren.
