Karen Romme
Als je dan na 9 maanden andere prioriteiten eindelijk weer gaat bloggen, is er natuurlijk geen beter onderwerp om mee te beginnen dan de Wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties. De wet met de ‘Modelcontracten’, die door de enorme groei van het aantal ongewenste schijnzelfstandigen in plaats kwam van de VAR. Kortweg de DBA. Ook wel het DBAkel genoemd. Nu de gevolgen van deze nieuwe wet steeds duidelijker worden, zijn er vlak achter elkaar een aantal ‘klachtenloketten’ geopend.
De overheid wil met de DBA bereiken dat werkgevers stoppen met banen vervangen door (vaak slechtere) contracten voor zelfstandigen, die hetzelfde werk doen als werknemers. Dat de matig betaalde zelfstandigen die voor PostNL en zorgaanbieders werken, volgens de ondernemerscriteria van de Belastingdienst geen ondernemer zijn was al lang bekend. De afgelopen maanden is gebleken dat zij echter niet de enige zijn/waren die wellicht buiten de lijntjes van de wet kleurden.
Grote organisaties durven minder zelfstandigen in te huren
Vooral grote bedrijven en (semi)overheidsinstanties duwden de afgelopen 10 jaar mensen die langlopende opdrachten doen (van vele maanden tot meerdere jaren) in zzp-contracten. Op allerlei niveaus en voor allerlei tarieven. Na invoering van de Wet DBA is een deel van die organisaties erachter gekomen dat de door hen gebruikte constructies wellicht meer lijken op een arbeidsverhouding dan op tijdelijke inhuur van een ondernemer. En omdat in grote organisaties vooral risicomijdende mensen werken, besluiten die nu geen of minder zelfstandige professionals in te huren.
Volgens de cijfers van een organisatie die 322 zelfstandigen naar hun ervaringen vroeg, kunnen meer dan 40.000 zelfstandigen hun werk niet meer op ondernemersbasis doen.
Zij (of anderen) moeten vanaf nu in een andere arbeidsverhouding gaan werken. Want dat werk moet natuurlijk nog steeds worden gedaan. Veel mensen die gewend zijn aan de extra aftrekposten van fiscale ondernemers worden nu in payroll of flex-constructies geduwd waarbij ze netto minder overhouden. Het is logisch dat die mensen daar niet blij mee zijn.
De Wet DBA heeft gevolgen voor minder dan 30% van de zelfstandigen
Gelukkig verkoopt de grootste groep ondernemers producten of diensten aan zo veel verschillende zakelijke en particuliere klanten, dat ze (praktisch) niets te maken hebben met de nieuwe wet. En gelukkig ziet ook een aantal grote organisaties in dat de DBA niet bedoeld is voor kleine en losse opdrachten. Die worden vaak wel per uur gefactureerd, maar gaan om de geleverde prestatie en niet om het aantal uren dat een ondernemer daarover heeft gedaan.
Van de ruim 1,3 miljoen ondernemers zonder werknemers in 2014, had volgens het CBS slechts 1 op de 5 een VAR WUO (winst uit onderneming). Waarvan een deel een VAR had omdat ze een of meer opdrachtgevers hadden die ook voor kleine opdrachten een VAR eisten. Terwijl overduidelijk was dat die daarvoor niet bedoeld was.
Hoewel er enorm veel aandacht is voor de gevolgen van de invoering van de nieuwe wet en het aantal zelfstandige professionals dat daar last van heeft, heeft de overgrote meerderheid van de zelfstandig ondernemers dus sowieso niets te maken met de nieuwe wet.
Heb jij er wel last van? Dan heb je 3 mogelijkheden om dat te delen
Behoor jij tot de groep ondernemers die zich vooral langdurige aan zakelijke opdrachtgevers verhuurt? Heb jij minder opdrachten en weet je zeker dat dat door de Wet DBA komt? Word je nu in een payroll-constructie geduwd door een klant waarvoor je rechtstreeks werkte? Of word je nu in een discutabele modelovereenkomst geduwd? Dan kun je sinds een aantal dagen kiezen uit (minimaal) 3 plaatsen om dat te delen. Bij de overheid zelf én bij de belangenclubs Ondernemend Nederland en ZZP Nederland. En er zijn er ook nog een paar van clubjes die dat voor hun eigen pr doen, maar die zijn zo weinig interessante of voor dermate kleine groepen zelfstandigen dat ik ze maar oversla.
1. Meldpunt DBA van de ministeries van Financiën en Sociale Zaken en Werkgelegenheid
Na druk van belangenorganisaties en de politiek heeft Staatssecretaris Wiebes een meldpunt op internet laten openen: www.meldpuntdba.nl. Daar kunnen zelfstandigen, opdrachtgevers, intermediairs en belangenorganisaties voor hen negatieve gevolgen van de nieuwe wet melden. Maar niet anoniem. Je moet namelijk je naam en e-mailadres invullen. Dat is best logisch. Vermoedelijk zullen veel mensen hun ervaringen op zo’n manier verwoorden dat de werknemers van ministeries hen om uitleg zullen willen vragen om er achter te komen wat precies het probleem is. Ondernemers en ambtenaren spreken (en schrijven) immers lang niet altijd dezelfde taal.
Wat mij het meest verwondert aan dit meldpunt, is dat je niet kunt kiezen dat je zelfstandig ondernemer bent. De zzp’er bestaat immers fiscaal-juridisch en arbeidsrechtelijk nog steeds niet in Nederland. En ook ondernemers die wel werkgever zijn werd om een VAR gevraagd en moeten nu soms een modelovereenkomst tekenen.
2. Meldpunt Problemen Modelcontracten Zelfstandige Professionals van ONL
Een van de belangenclubs voor zelfstandige ondernemers heeft weinig vertrouwen in het meldpunt van de overheid en vindt het storend dat betrokkenen daar niet anoniem kunnen klagen. Daarom hebben zij afgelopen week een eigen meldpunt geopend.
Met een stevig verschil. De overheid stelt online slechts 2 vragen en vraagt om contactgegevens voor als ze meer informatie wil. Ondernemend Nederland biedt een downloadbaar Word document met daarop maar liefst 12 vragen die ze deels uitgebreid beantwoord willen zien. Zodat ONL op basis van de ingevulde antwoorden zelf kan concluderen of de indiener voldoet aan de ondernemerscriteria van de Belastingdienst. En welke problemen iemand precies ondervindt als gevolg van de introductie van de modelovereenkomsten.
Naast een formulier voor zelfstandigen die zichzelf voor (langdurige) opdrachten verhuren, biedt ONL ook een formulier voor ondernemers die zzp’ers inhuren. Zodat ze ook kunnen kijken of ondernemers die aan de opdrachtgevers kant zitten, problemen ondervinden door de nieuwe wet. Hoewel je ook bij ONL niet anoniem kunt meedoen, beloven zij de resultaten die ze na 1 december gaan delen, te anonimiseren.
3. Actieplatform DBA en de ‘petitie’ van ZZP Nederland
ZZP Nederland is sinds een aantal jaren de belangenbehartiger met de meeste zzp-leden in Nederland. Omdat zij zich vooral inzetten op onderwerpen die zichzelf verhurende zzp’ers raken, hebben ongetwijfeld veel van hun 40.000 leden (van de 1,3 miljoen ondernemers die door velen zzp’ers worden genoemd) te maken met de nieuwe wet.
Sinds 1 juni hebben zij ruim 200 meldingen van problemen (die meerdere zzp’ers betreffen) ontvangen. En in oktober hebben ze een enquête gehouden waaraan ruim 10% van hun leden heeft meegedaan. Op basis daarvan hebben ze eind vorige week een heus actieplatform opgezet. Een van de onderdelen daarvan is een petitie die zelfstandigen kunnen ondertekenen.
Hoewel ik ZZP Nederland een prima organisatie vind die veel goede dingen doet voor haar leden, ben ik niet onder de indruk van deze petitie en hun activiteiten en steeds wisselende standpunten rondom deze nieuwe wet. Om de volgende 2 redenen:
- De petitie staat vooralsnog niet op een van de bekende websites met petities waar alle ondertekenaars in openbaarheid zijn terug te vinden. De petitie is een invulformuliertje op de website van ZZP Nederland zelf en (ook vooralsnog) is niet zichtbaar wie hem ondertekenen.
- Mijn vakgebied is al 18 jaar zelfstandig ondernemerschap in Nederland. Wat ik in de tekst van de petitie lees, is het stokpaardje van ZZP Nederland om de enorm diverse groep zelfstandig ondernemers in een andere definitie te duwen omdat de huidige definitie van zelfstandig ondernemerschap niet past bij hun achterban. Dat kan volgens de overheid en ondergetekende niet door onze diversiteit. En wat ik lees, is dat ZZP Nederland denkt dat de problemen die zelfstandigen nu ondervinden worden opgelost als de modelovereenkomsten die wel worden goedgekeurd (tot op heden slechts 10%) 5 jaar geldig blijven. De logica daarvan ontgaat mij volledig, want een van de problemen is juist dat organisaties geen zelfstandigen willen inhuren omdat de werkrelatie ervoor zorgt dat hun modelovereenkomsten (nog) niet zijn goedgekeurd…
De problemen die een deel van de zzp’ers nu ondervindt, wil ik zeker niet bagatelliseren. Toch hoop ik dat niemand deze petitie gaat tekenen uit vermeende solidariteit.
De ‘oplossing’ van ZZP Nederland zal slechts resulteren in een verschuiving van problemen en lost niets op. Daarom hoop ik dat zelfstandig ondernemers die zeker weten dat ze aan de ondernemerscriteria van de Belastingdienst voldoen, hun problemen delen met de overheid. En eventueel ook met ONL. Zodat gekeken kan worden welke onderdelen van de nieuwe wet het zijn die ongewenste problemen voor specifieke groepen ondernemers opleveren. Zodat die zo snel mogelijk kunnen worden aangepast en opgelost. Daar worden alle ondernemers beter van.
